14 cytatów o życiu, które dadzą Ci prawdziwą wartość

Jest wiele motywujących i inspirujących cytatów o życiu, które mogą pobudzić Cię do działania lub skłonić do refleksji. Niezależnie jednak, czy szukasz inspirujących cytatów do zdjęć, czy pozytywnych sentencji, które mogłoby stać się Twoim mottem życiowym, dobrze jest sięgnąć po takie, które dadzą Ci prawdziwą wartość. 

Dlatego specjalnie dla Ciebie przygotowaliśmy 14 wartościowych cytatów o życiu wraz z krótkim wyjaśnieniem, dlaczego to właśnie one niosą ze sobą mądrość.

Naturą mędrców jest odmawiać przyjemnościom, głupców – być przez nie zniewolonym. 

Epiktet

Umiejętność odmawiania sobie przyjemności tu i teraz, gdy dostrzegamy tego większy sens (czy to dla siebie w przyszłości, swoich bliskich, innych ludzi, narodu lub świata), jest naszą ludzką supermocą^[3]. Jeśli jesteśmy jej świadomi i ćwiczymy ją w odpowiedni sposób, możemy odnieść w życiu spektakularne sukcesy – w tym o wiele skuteczniej docierać do prawdy.

Oczywiście, nie chodzi o to, by nie czerpać przyjemności z życia w ogóle. Nie ma niczego nagannego w cieszeniu się życiem. Bynajmniej! Chodzi jedynie o to, by nie zatracić się w konsumowaniu drobnych dogodności, jeśli powstrzymanie się od tego może przynieść nam i ludziom, na którym nam zależy, o wiele większą korzyść w dalszej perspektywie. 

Istnieją tylko dwa sposoby na życie – żyć tak, jakby nic nie było cudem, lub jakby cudem było wszystko. 

Albert Einstein

Na jakość naszego życia wpływają nasze doznania i doświadczenia. Co do tego chyba nikt nie ma wątpliwości. Głód, pragnienie, ból, bieda, smutek, gniew, frustracja, bezsilność – wszystko to zdecydowanie obniża jakość naszego życia. Z kolei sytość, rozrywka, bogactwo, spokój, miłość, pewność siebie – podnoszą ją.

Jak się jednak okazuje, nie mniej istotna od samych doświadczeń jest ich… interpretacja^[28]. Odgrywa ona kluczową rolę w tym, jak szczęśliwi czujemy się w dłuższym okresie. 

Żaden poziom zaspokojenia naszych potrzeb czy pragnień nie będzie nas cieszyć, jeśli nie pozwoli nam na to sposób, w jaki patrzymy na świat i siebie samych.

To działa także w drugą stronę. Jeśli nasze przekonania będą ustawione w optymalny sposób, możemy prawdziwie cieszyć się życiem POMIMO doznań obiektywnie nieprzyjemnych i niepożądanych. 

Większość ludzi przegapia szansę, ponieważ jest ubrana w kombinezon i wygląda jak praca.

Thomas A. Edison

Za każdym wielkim sukcesem stoi inwestycja. Może to być inwestycja pieniędzy, czasu lub nawet bezpieczeństwa (w przypadku podejmowania wyzwań wiążących się z ryzykiem). Niemniej bardzo często jest to właśnie inwestycja ciężkiej pracy. Dlatego – po raz kolejny – bardzo ważną okazuje się umiejętność zdjęcia priorytetu z obecnego, chwilowego komfortu, i zainwestowania go dla przyszłych korzyści^[3].

Trzeba się nauczyć ponosić porażki. Nie można stworzyć nic nowego, jeżeli nie potrafi się akceptować pomyłek. 

Charles Knight

Jak pokazały badania^[4], im szybciej wybaczasz samemu sobie przeszłe niepowodzenia, pomyłki, uchybienia czy błędy, tym masz większą szansę na sukcesy w tym, czego się podejmiesz. 

Pamiętaj, że wszyscy jesteśmy tylko ludźmi. Nie mamy boskiej wiedzy na temat siebie, innych osób i reszty świata. Dlatego pomyłki są czymś naturalnym, spodziewanym i… potrzebnym. Dlatego wyciągnij z nich wnioski, a następnie… wybacz sobie.

Życia nie mierzy się ilością oddechów, ale ilością chwil, które zapierają dech w piersiach.

Maya Angelou

Dlaczego jak jesteśmy mali, czas płynie powoli, a każdy miesiąc wydaje się ogromem możliwości? Dlaczego, im starsi jesteśmy, tym czas wydaje nam się… przyspieszać?

Okazuje się, że nasze postrzeganie czasu jest silnie uzależnione od ilości nowych doświadczeń^[5]. Dlatego dzieci, dla których wszystko jest nowe, nieznane i fascynujące, i które niemal codziennie robią coś po raz pierwszy w swoim życiu, zapamiętują więcej unikalnych doświadczeń. Dzięki temu w ich własnym postrzeganiu czas płynie powoli. To się jednak zmienia, gdy dorastamy i wpadamy w rutynę. Brak nowych doświadczeń to brak nowych wspomnień, a przez to nasze mózgi przestają zauważać upływ czasu.

Jeśli pozwolisz, by każdy kolejny dzień niczym nie różnił się od poprzedniego, przejdziesz przez swoje życie mając wrażenie, że było ono krótkie i zleciało… właściwie nie wiadomo kiedy. 

Dlatego staraj się wypełnić swoje życie tyloma różnymi doświadczeniami, iloma tylko zdołasz. Im wielu rzeczy spróbujesz, tym będziesz odnosić wrażenie, że Twoje życie trwało po prostu… dłużej.

Nie widzimy rzeczy takimi, jakie są. Widzimy je takimi, jakimi my jesteśmy. 

 Anais Nin

Nie jesteśmy w stanie doświadczyć obiektywnej rzeczywistości samej w sobie. Nie potrafimy tego – nasze mózgi po prostu tak nie pracują. Zamiast tego, na podstawie naszych doświadczeń i obserwacji, tworzą sobie mentalne modele rzeczywistości^[6]. A te modele są zazwyczaj dalekie od tego, jak rzeczywistość naprawdę wygląda. Są częścią nas samych i siedzą w naszych głowach. I to dlatego od nas samych zależeć będzie, jak widzimy świat, rzeczy i innych ludzi.

Warto o tym pamiętać. Zwłaszcza wtedy, gdy wzbierają w Tobie nieprzyjemne emocje: złość, frustracja, smutek, lęk, czy sprzeciw do otaczającego Cię świata. Być może to nie rzeczywistość czyni Ci wbrew? Może to tylko coś, co kryje się w Twoim wnętrzu? Coś, z czym możesz się… pożegnać?

Mamy skłonność, by oceniać innych poprzez ich zachowanie, a siebie – poprzez nasze intencje. 

Albert F. Schlieder

Prawdziwość tego twierdzenia potwierdza psychologia. Tendencja ta nosi nazwę podstawowego błędu atrybucji^[7].

Jesteśmy świadomi intencji, jakie stały za naszymi działaniami. Dlatego je jako pierwsze – niezależnie od wyniku – bierzemy pod uwagę przy ocenie. W końcu są dla nas czymś oczywistym. 

Jednak w przypadku innych ludzi – obserwujemy jedynie wynik podjętych przez nich akcji. Nie mamy dostępu do ich myśli, uczuć czy motywacji. Co więcej, najczęściej w ogóle o nich nie myślimy. I nie ma w tym niczego dziwnego – gdybyśmy za każdym razem nawykowo zastanawiali się nad intencjami każdego, kogo spotkamy na naszej drodze, zwyczajnie nie starczyłoby naszym mózgom “mocy obliczeniowej”, by zająć się innymi sprawami. Automatycznie kierujemy się więc zasadą oszczędności poznawczej^[8] i oceniamy ludzi w oderwaniu od ich, bardziej lub mniej prawdopodobnych, intencji. 

Jeśli chcemy skontrować ten efekt – musimy to robić świadomie i ciągle trzymać z tyłu głowy myśl, że niekorzystne czy niewygodne dla nas działanie innych wcale nie musi świadczyć o ich niegodziwych intencjach czy podłej osobowości.

A warto to robić, zwłaszcza w bliższych relacjach. To pozwoli nam uniknąć ogromnej ilości niepotrzebnego żalu czy niszczących nieporozumień.

Bądź zmianą, którą pragniesz ujrzeć w świecie.

Mahatma Gandhi

To nie jest jedynie wzniośle brzmiący aforyzm bez oparcia w rzeczywistości. Pracując nad sobą i rozwijając się, naprawdę przyczyniamy się do zmiany świata. Badania pokazują^[9], że osobiste zmiany u pojedynczych osób rozprzestrzeniają się w społeczeństwie wręcz wirusowo – zarówno te dobre i pożądane, jak również te złe i niekorzystne. 

Inne badanie pokazuje^[10], jak łatwo jest ulec presji społecznej – zachowując się nieraz wbrew sobie, tylko po to, by się nie wyłamać. Właśnie dlatego ludzie nieraz postępują przeciwnie do tego, jak naprawdę by chcieli; wiedząc w głębi duszy, że mogliby zachować się inaczej; lepiej. 

Jak się jednak okazuje, gdy w otoczeniu znajduje się chociaż jedna osoba postępująca tak, jak oni sami by chcieli – już to wystarczy, by przełamać impas. Już jedna osoba w grupie, nawet licznej, może pomóc innym zachować się właściwie. W ten sposób można rozpocząć lawinową zmianę u tych wszystkich, którzy wcześniej poddawali się presji.

Nie żałuj, nigdy nie żałuj, że mogłeś coś zrobić, a tego nie zrobiłeś. Nie zrobiłeś, bo nie mogłeś.  

Stanisław Lem

W kulturze popularnej często spotykamy się z postaciami, które – często z dnia na dzień – zmieniają się nie do poznania. Wspinają się na wyżyny samokontroli, zawsze podejmują dobre decyzje, nigdy się nie męczą, pokonują wszelkie przeciwności, wytrzymują tortury i zawsze są w stanie się opanować, choćby na ich oczach właśnie mordowano im rodzinę. Z dnia na dzień rzucają nałogi, ich próby wyznaczenia sobie celów są zawsze udane, zaczynają z sukcesem ciężko ćwiczyć i trzymać się diety, a do tego wszystkiego wystarczy im… “silna motywacja”. 

Widzimy to w filmach, widzimy w serialach, nieraz spotykamy się z tym w książkach – nawet tych pretendujących do miana realistycznych. 

Tymczasem ten obraz jest… toksyczny, spaczony i zwyczajnie daleki od rzeczywistości. Bo sprawia, że zaczynamy oczekiwać od siebie i od innych kompletnie nierealnych standardów

Nie wystarczy, że coś wygląda na fizycznie możliwe, by automatycznie było dla nas wykonalne. Działa na nas wiele czynników, które przeszkadzają nam w dążeniu do celu. Czynników, których nie jesteśmy nawet świadomi, o ile nie zagłębimy się w badania^[6][10]. Dajemy się zwieść efektom psychologicznym^{[11][12][13][14][15][16]}. Nasza siła woli również jest ograniczona^[17][18] – co ma podłoże czysto neurologiczne^[19]. 

Oczywiście – można ją z sukcesem ćwiczyć i wzmacniać^[19][20][21], doprowadzając do momentu, w którym to, co wcześniej było dla nas nieosiągalne – stanie się jak najbardziej realne czy nawet… łatwe. Trzeba przy tym jednak pamiętać, że ZAWSZE jest to proces, który musi potrwać i odbywać się w odpowiednich warunkach. Nie da się efektywnie rozwijać swojej siły woli w sytuacji jej ciągłego, skrajnego przeciążenia.

Dlatego jeśli czujesz wyrzuty sumienia, że podjąłeś się czegoś, i Ci się to nie udało, straciłeś nad sobą panowanie, nie zrobiłeś czegoś, chociaż wydawało się, że jest to w Twoim zasięgu, lub nie potrafisz pozbyć się dręczących Cię nałogów – zdejmij z siebie jarzmo poczucia winy. To, że mogłeś coś zrobić, najczęściej jest tylko złudzeniem. Gdyby to w tamtych okolicznościach było dla Ciebie możliwe – a jest to jednocześnie coś dla Ciebie ważnego – zrobiłbyś to.

By dojść do źródła, trzeba płynąć pod prąd. 

Stanisław Jerzy Lec

Szukanie prawdy to niełatwe zadanie. Naszym umysłem kieruje ponad setka błędów poznawczych, które sprawiają, że nie widzimy rzeczywistości taką, jaka jest. Niechętnie weryfikujemy to, w co wierzymy – szybko zapominamy o tym, co mogłoby podważyć nasze postrzeganie świata. Jednocześnie z łatwością wychwytujemy i zapamiętamy wszystko to, co wydaje się potwierdzać^[1] nasze poglądy – niezależnie od tego, w jakim stopniu pokrywają się z rzeczywistością.

Co więcej, ma to miejsce także wtedy, gdy jesteśmy świadomi tego mechanizmu^[2]. To właśnie te efekty psychologiczne są tym nurtem, który przeszkadza nam płynąć w stronę prawdy.

Jak ją więc odnaleźć? Cóż… niekiedy trzeba zignorować kierunek, w który pcha nas umysł, a czasami nawet pójść w stronę przeciwną: zamiast szukać kolejnego i kolejnego potwierdzenia słuszności naszych idei, szukajmy wszystkiego, co je podważa – i weryfikujmy to. Tylko w ten sposób będziemy w stanie dotrzeć do źródła i zobaczyć rzeczy takimi, jakie są.

Potykając się, można zajść daleko. Nie wolno tylko upaść i nie podnieść się. 

Johann Wolfgang von Goethe

Wprowadzanie w życie trwałych zmian – niezależnie od obszaru, którego dotyczą – zawsze wiąże się ze sporą ilością obsunięć. Jak pokazały analizy tzw. samozmieniaczy^[22], czyli osób, które z sukcesem zmieniły swoje życie – czy to zaczynając regularnie ćwiczyć, chudnąc i utrzymując wagę, rzucając nałogi, regularnie ucząc się nowych umiejętności itd. – potrzebowały na dokonanie tych zmian przynajmniej trzech-czterech podejść. Za to, jak pokazały badania z osobami próbującymi utrzymać swoje noworoczne postanowienia^[23], osoby, które ostatecznie trzymały się ich z sukcesem przez przynajmniej dwa lata, mniejszych lub większych wpadek zaliczały średnio… czternaście.

Jak widzisz po tym przykładzie, nie ma co liczyć na dotarcie do celu za tylko jednym podejściem. To niemal niemożliwe; dlatego najlepszą strategią na to, by tam dotrzeć, jest ciągłe powracanie na raz obraną drogę – niezależnie od wpadek czy obsunięć, jakie przytrafią nam się w tej podróży. 

Martw się, co myślą o Tobie inni, a zawsze będziesz ich więźniem. 

Lao Tzu

Ta sentencja łączy się bardzo ściśle z tematem presji społecznej, który poruszaliśmy wcześniej^[10]. Tymczasem, jak się okazuje, postawa nonkonformistyczna (czyli niepoddająca się społecznej presji) ma wiele zalet, często nieoczywistych. Nie tylko koreluje z lepszym radzeniem sobie ze stresem^[24], lecz także może sprawić, że jesteśmy postrzegani jako wyżej sytuowani i posiadający lepsze kompetencje niż przeciętny człowiek^[25].

Tutaj znowu dobra wiadomość – jeśli brakuje Ci pewności siebie i czujesz, że opinia innych ludzi jest dla Ciebie ważniejsza, niż powinna – są sposoby, by nad tym pracować. 

Każdemu człowiekowi jest dany klucz do bram raju. Tym samym kluczem otwiera się bramy piekła.

Richard P. Feynman

Zdradzę Ci coś w sekrecie: ludzie są obdarzeni pewną supermocą. Mają w swoich rękach narzędzia, dzięki którym mogą zmieniać rzeczywistość^[9]. Jednak narzędzia to tylko narzędzia, i to, jak je wykorzystają, zależy tylko od nich. Mogą sprawić, by świat stał się lepszym miejscem – zarówno dla nich, jak i dla innych. Mogą je wykorzystać także do tego, by siebie i innych zgnębić.

To, czy wybierzesz słusznie, w dużym stopniu zależy od Twoich przekonań^[16][26][27] i stopnia wypracowanej przez Ciebie samodyscypliny^[17][18]. Jeśli pochylisz się nad tymi obszarami, możesz uczynić to miejsce rajem dla siebie i innych (i to jeszcze za życia!) – niezależnie od sytuacji, w jakiej się teraz znajdujesz. 

Wielkie rzeczy nie powstają w wyniku impulsu, a w wyniku poskładania małych rzeczy w jedną całość.

Vincent Van Gogh

Pojedynczy, heroiczny czyn zmieniający rzeczywistość o 180° to niestety kolejny ze szkodliwych mitów zaszczepionych nam przez produkty kultury popularnej. To głównie dlatego często czekamy na jakiś moment przełomowy w naszym życiu, od którego to wszystko “będzie już takie, jak być powinno”. 

Rzeczywistość jest jednak inna: nic trwałego nie rodzi się ze zrywu. By naprawdę zmienić życie – swoje i innych ludzi – musimy powoli acz systematycznie zmieniać naszą codzienność.

Bibliografia i źródła

• [1] Nickerson, Raymond S. (June 1998), „Confirmation bias: A ubiquitous phenomenon in many guises”, Review of General Psychology, 2 (2): 175–220
• [2] Hergovich, A., Schott, R., & Burger, C. (2010). Biased evaluation of abstracts depending on topic and conclusion: Further evidence of a confirmation bias within scientific psychology. Current Psychology: A Journal for Diverse Perspectives on Diverse Psychological Issues, 29(3), 188–209.
• [3] Mischel, W., Ebbesen, E. B., & Raskoff Zeiss, A. (1972). Cognitive and attentional mechanisms in delay of gratification. Journal of Personality and Social Psychology, 21(2), 204–218.
• [4] Wohl, M., Pychyl, T., & Bennett, S. (2010). I forgive myself, now I can study: How self-forgiveness for procrastinating can reduce future procrastination. Personality and Individual Differences, 48 (7), 803-808
• [5] Tsao, A., Sugar, J., Lu, L. et al. Integrating time from experience in the lateral entorhinal cortex. Nature 561, 57–62 (2018).
• [6] Jones, N. A., H. Ross, T. Lynam, P. Perez, and A. Leitch. 2011. Mental models: an interdisciplinary synthesis of theory and methods. Ecology and Society 16(1): 46. [online]
• [7] Ross, L. (1977). „The intuitive psychologist and his shortcomings: Distortions in the attribution process”. In Berkowitz, L. (ed.). Advances in experimental social psychology. 10. New York: Academic Press. pp. 173–220.
• [8] Psychologia. Podręcznik akademicki. podstawy psychologii, J. Strelau, wyd. Wyd. 2, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2007
• [9] Nicholas A. Christakis and James H. Fowler, The Collective Dynamics of Smoking in a Large Social Network. N Engl J Med 2008; 358:2249-2258May 22, 2008
• [10] Asch, S. E. (1951). Effects of group pressure upon the modification and distortion of judgments. In H. Guetzkow (Ed.), Groups, leadership and men; research in human relations (p. 177–190). Carnegie Press.
• [11] C. P. Herman and D. Mack, „Restrained and Unrestrained Eating”, Journal of Personality 43 (1975): 647-60 
• [12] Chiou WB, Yang CC, Wan CS (2011). „Ironic effects of dietary supplementation: illusory invulnerability created by taking dietary supplements licenses health-risk behaviors”. Psychol Sci 22 (8): 1081–6
• [13] Ayelet Fishbach, Ravi Dhar, Goals as excuses or guides: The liberating effect of perceived goal progress on choice. Journal of Consumer Research, Vol. 32 December 2005
• [14] Anirban Mukhopadhyay, Jaideep Sengupta, Suresh Ramanathan, Recalling Past Temptations: An Information-Processing Perspective on the Dynamics of Self-Control, Journal of Consumer Research, Vol. 35, December 2008
• [15] David Glen Mick and Michelle Demoss, Self-Gifts: Phenomenological Insights from Four Contexts. Journal of Consumer Research Vol. 17, No. 3 (Dec., 1990), pp. 322-332
• [16] Kumkale, G. Tarcan; Dolores Albarracin (2004). „The Sleeper Effect in Persuasion: A Meta-Analytic Review”. Psychol Bull. 2004 Jan; 130(1): 143–172.
• [17] Gailliot, Plant EA, Butz DA, Baumeister RF. Increasing self-regulatory strength can reduce the depleting effect of suppressing stereotypes. Pers Soc Psychol Bull. 2007 Feb;33(2):281-94.
• [18] Baumeister RF, Gailliot M, DeWall CN, Oaten M. Self-regulation and personality: how interventions increase regulatory success, and how depletion moderates the effects of traits on behavior. J Pers. 2006 Dec;74(6):1773-801.
• [19] Getting a Grip on Drinking Behavior: Training Working Memory to Reduce Alcohol. Abuse Psychol Sci. 2011 Jul 1;22(7):968-75
• [20] Muraven M, Building Self-Control Strength: Practicing Self-Control Leads to Improved Self-Control Performance. J Exp Soc Psychol. 2010 Mar 1;46(2):465-468.
• [21] Mark Muraven, Practicing Self-Control Lowers the Risk of Smoking Lapse. Psychol Addict Behav. 2010 Sep; 24(3): 446–452.
• [22] Schachter, S. (1982). Recidivism and self-cure of smoking and obesity. Am. Psychol. 37:436-44
• [23] Norcross JC, Vangarelli DJ. The resolution solution: longitudinal examination of New Year’s change attempts. Journal of Substance Abuse, 1988-1989;1(2):127-34
• [24] Bernacka, R. E., Sawicki, B., Mazurek-Kusiak, A., & Hawlena, J. (2016). Conforming and nonconforming personality and stress coping styles in combat athletes. Journal of human kinetics, 51, 225–233.
• [25] S. Bellezza, F. Gino and A. Keinan, “The Red Sneakers Effect: Inferring Status and Competence from Signals of Nonconformity,” Journal of Consumer Research, in press.
• [26] Bandura, A (1977). „Self-efficacy: Toward a Unifying Theory of Behavioral Change”. Psychological Review 84 (2): 191–215
• [27] Kilbourne, Jane; Pipher, Mary (2000). Can’t Buy My Love: How Advertising Changes the Way We Think and Feel. Free Press.
• [28] Bird, A., & Reese, E. (2006). Emotional reminiscing and the development of an autobiographical self. Developmental Psychology, 42, 613– 626.